پوستیندوزی
شهرستان قوچان در گذشته یکی از مراکز مهم تولید پوستین به شمار می رفت. دلیل رونق این صنعت در گذشته یکی سردی هوای منطقه و دیگری تقاضای روسها در جنگ جهانی دوم بوده است. وجود دامپروری گسترده در منطقه عاملی جهت وفور مواد اولیه پوستیندوزی می باشد. در حال حاضر یک کارگاه نیمه فعال در شهرستان مشغول فعالیت می باشد.
گلیم بافی
گلیمبافی به عنوان یکی از شاخصترین بافتههای داری شهرستان قوچان شناخته می شود. تفاوت عمده آن در طرح و نقوش بکار رفته آن و مواد اولیه و رنگرزی آن می باشد. گلیم بافی از مشاغل اصلی زنان عشایر منطقه می باشد که در کنار بافت گلیم محصولاتی مانند: خورجین، نمکدان، سفره کردی و ... نیز تولید می شده است. در شهرستان هنوز هم کارگاههای زیادی در این زمینه مشغول به فعالیت می باشند.
چارقدوزی
مستندترین پیشینه تاریخی چارق مثنوی معروف موسی و شبان مولوی است. چارق از دیرباز در شهرستان قوچان پیشینه داشته است. چرم چارق معروف به مازو که پوست دباغی شده گاو است، می باشد.چارق در دو نوع مردانه و زنانه در سایزهای مختلف تولید می شود. بعضی از نقوش استفاده شده در چارق عبارتند از: دندانموشی یا هفت و هشت – زیگزال – هشت بخش خورشیدی – شانزده بخش – ستاره و ساقه گندم – بته جقه – سرپنجه – لوث – سیم پیچ.
در حال حاضر در شهرستان قوچان یک کارگاه چارقدوزی دایر می باشد.
نمد مالی
یکی از فرآوردههای پشمی که قدمتی بسیار دیرینه دارد، نمدمالی می باشد که محل پیدایش نمد آسیای میانه و در اواخر هزاره چهارم قبل از میلاد می باشد که نمونههایی از آن نیز بصورت جل اسب، کفپوش و آویز دیواری از دره پازیر یک مربوط به عهد هخامنش بدست آمده است که گویا از همان مسیر بوسیله اقوام سکاهی وارد منطقه قوچان یا آساک قدیم گردیده است. در حال حاضر نمدمالی از معدود مشاغل سنتی قوچان می باشد که هنوز چند کارگاه در سطح شهرستان به تولید نمد اشتغال دارند که از جمله تولیدات نمد می توان به زیرانداز– کپنک چوپانی (خلیک)– کلاه و عرقگیر اسب اشاره نمود.
تاریخچه صنعت نمد مالی در شهرستان قوچـان؛
حدود 120 سال پیش صنعت نمد مالی از شهر قدیم قوچان ملقب به «قوچان عتیق» به شهر جدید امروزی متقل شد و رونق خاصی گرفت که در آن زمان برای صنف نمدمالها مسجد و هیئتی به همین نام تاسیس گردید که هنوز هم پابرجاست. عدهای از اساتید این رشته از زمان بدو ورود این هنر بنامهای:
1- نوروز ملایی. 2- رمضان براتزاده شکری. 3- تاری بادلیان. 4- محمد دلیلیان. 5- اسماعیل بومی 6- قربان قلی زارعی 7- جعفر فیضی بوده است که اکثر این هنرمندان دار فانی را وداع گفته اند. در حال حاضر استاد کاران فعال در این زمینه آقایان بابا جهانسوز – عبدالحسین رضوانی – علی فرد و حسین خانی می باشند.
تعریف نمد:
نمد از دو بخش عمده تشکیل شده است: ندافی و حلاجی. نمد حلاجی به معنای باز کردن پشم و ندافی نیز به معنای داخل و درهم تنیدن پشم گفته می شود. مواد اولیه برای ساخت نمد:
1- پشم گوسفند 2- صابون 3- رنگ 4- ابزار قالب نمد مانند: پنجه پشم ریز – دستگاه حلاجی و نمد کوب.
پشم را از میان عشایر منطقه و روستاییان تهیه و سپس پشم راچیده (یعنی جدا کردن رنگ های سفید، سیاه و قرمز از میان هم) سپس پشم ها را برای حلاجی آماده می کنیم. رنگ های روشن پشم برای رنگ آمیزی و رنگهای تیره برای ساختن نمد است.
رنگ آمیزی:
35گرم رنگ را در 30لیتر آب حل می کنیم و روی شعله قرار می دهند تا مرحله جوش آمدن، قبل از جوش آمدن پشم را در آب می ریزند و بهم می زنند کمی که جوشید پودر اسید را روی آن می پاشند و به مدت یک ساعت می جوشانند تا رنگ ثابت شود. پشم رنگ شده را به شکل نخ در می آورند برای نقش نمد که اصطلاحا «عوه» می گویند سپس نقش نمد را می چینند و روی آن پشم حلاجی شده را با پنجه پشم ریز می ریزند و مقداری آب روی آن پاشیده و قالب را می پیچند و ضربه می زنند تا پرس شود این مرحله قالبگیری نام دارد. بعد از قالبگیری نمد مالی شروع می شود لبههای نمد پرس شده را می چرخانند و آب و صابون می پاشند و دست می کشند تا بچسبد و سپس می پیچند و با کف دست و ساعد دست با فشار می مالند تا نمد سفت شود.
کاربردهـای نمد: کلاه، کیف زنانه، کفش، فرش و ...
مصرف صنعتی: برای کارگاه های صنعتی و ساخت واشر و ... استفاده می شود.
مصارف سنتی: برای فرش و چوپان میان عشایر منطقه و روستاها و همچنین در شهرها کاربرد تزئینی دارد.